Günümüzde çocuk hakları ile ilgili olan uluslararası belge 20 Kasım 1989 tarihinde Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen ve 193 ülke tarafından onaylanmış olan Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşmedir. 20 Kasım günü ise günümüzde Evrensel Çocuk Günü (Universal Children's Day) veya Çocuk Hakları Günü olarak kabul edilmiştir.

Bugünü güzel bir şekilde kutlamak var iken maalesef pandemi süreci elimizi kolumuzu bağlamaktadır.

Pandemi süreci bizce en çocukların haklarını etkiledi. Bu süreçte çocukların gelişimleri için çok önemli olan bolca hareket etmeleri, arkadaşları ile zaman geçirip oyun oynamalarından uzak kalmaları, bu belirsiz süreci somutlaştıramadıkları bir durumun kaygısıyla kalmaları, eğitim süreçlerinden ve öğretmenlerinden uzak kalmaları, hepimiz gibi rutinlerinin bozulması ve tüm süreçte yetişkinlere göre daha az sıklıkta akranları ile uzaktan da haberleşmeleri gibi konularda kısıtlamalar yaşadılar. 

Yine bu süreçte çocuk işçiler için başka tehlikeler (ya da çocukların genelde virüsün taşıyıcısı olması bilgisi ile büyük bir grup için çocukların işçileştirilmesi durumu), sosyoekonomik olarak dezavantajlı ailelerde yaşayan aileler için eve gelen gelir azaldığı için beslenme yetersizlikleri, derin yoksulluk durumları yaşanmaya başlandı. Ailelerde ev içi iş gücü olarak görülen kız çocukları ev işleri ve kardeş bakımı gibi işlere daha fazla maruz kaldı. Toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri kadınlar ve kız çocukları için de süreçte ağırlaşarak yoğun olarak yaşandı. Zaten var olan eşitsizlik, pandemi süreciyle çocukların kendilerine ve koşullarına özgü farklı ihtiyaçlarını karşılamaktaki yetersizliklerle daha görünür oldu. 

En temel haklarından biri olan eğitim hakkı da tamamen başka bir şeye büründü. İhlalin boyutu maalesef çok büyük. Uzaktan eğitim sistemine geçilmek zorunda kalındı. Bu sistem biliyoruz ki her çocuk için uygun değil. Çoğu çocuğun evinde bir bilgisayar yok. Akıllı telefonlar olsa da internet erişimi yok ya da kısıtlı. Zaten var olan öğrenme farklılıkları tek tip bir eğitim akışı içinde çocukları zorluyor. Eğer ev içindeki yetişkinler okur yazar değil ya da ilkokul mezunu ise çocukların ihtiyacı olduğunda ders desteği için başvurabilecekleri bir kişi de yok. Başka bir zorluk ise, eğer evde farklı yaş gruplarından çocuklar varsa derslerin çakışması nedeniyle her çocuk aynı anda eğitimden de faydalanamıyor olması. Dolayısıyla çocuğun eğitim hakkı doğrudan veya dolaylı yoldan ihlal edilmektedir.

Araştırmalar, Covid-19 salgını sürecinde 188 ülkede okulların kapanmasının 1,5 milyar çocuğu ve genci etkilediğini, erkek ve kız çocuklarını çocuk işçiliğine, çocuk evliliğine ve genç hamileliğine karşı daha savunmasız bıraktığını, karantina tedbirleri sırasında aile içi şiddetin artmasının özellikle kızlar için yıkıcı olduğunu belirtmiştir. 

Yine pandemi sürecinde çocuğa karşı cinsel istismar suçlarında ciddi bir artış olduğu gözlemlenmiştir. Tarafı olduğumuz gerek Birleşmiş Miletler Çocuk Hakları Sözleşmesinin 34.maddesinde gerekse yine tarafı olduğumuz ve çekincesiz olarak imzalanarak 2012 yılı Nisan ayında resmi gazetede yayımlanan “Çocukların Cinsel Sömürü ve Cinsel İstismara Karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi” diğer adıyla “Lanzorete Sözleşmesi” nde çocukların cinsel istismardan korunması için her düzeyde alınması gereken önlemler yer almaktadır.

Lanzorete Komitesi Başkanı ve Başkan Yardımcısı da Covid-19 salgını döneminde çocukları cinsel sömürüye ve cinsel istismara karşı korumak adına önlemlerin artırılması için bir bildiri yayınlamıştır. Bu bildiride karantina döneminin, çok sayıda çocuk açısından cinsel sömürü ve istismar da dahil artan şiddet karşısında savunmasızlıkla sonuçlanabileceğine vurgu yapılmış ve taraf devletler sözleşme yükümlülüklerine uymaya davet edilmiştir.

Biz Çanakkale Barosu Çocuk Hakları Komisyonu olarak her zaman olduğu gibi bu zorlu süreçte de çocukların uğradığı her türlü şiddet ve hak ihlallerinin karşısında olduğumuzu ve onları her zaman koruyacak ve her çocuğun hak sahibi, eşit, özgür, mutlu ve onurlu birer birey olarak yaşamda var olabilmeleri için çocukların yararına bütüncül bir dönüşümü savunmaya, onları suçların kurbanı ve faili olma noktasında her türlü menfi durumdan korumaya sonuna kadar devam edecektir. 

Saygılarımızla.

Çanakkale Barosu Çocuk Hakları Komisyonu